Tarihin, coğrafya tarafı hep ilgi çekmiştir. Bu nedenle seyahatnameler önemsenir. Herkesin seyahat yazıları ise aynı tadı vermez. Gezilen yerler kadar, gezen kişinin kalitesi, bilgi ve görgüsü de çok önemlidir.
Eski Dünya Seyahatnamesi, İlber Ortaylı'nın 2000'li yılların sonuna doğru yayımlanmış bir kitabıdır. Bu yıl yeni baskısını görüyoruz. Hoca'nın bir önsözü eşliğinde yapılmış bu yeni baskı...
İlber Ortaylı'nın "eski dünya" olarak adlandırdığı coğrafyalardaki gezileri var. Bu kitapta özellikle Türkiye'nin yakın çevresindekiler, yani Balkanlar, Kafkaslar ve Orta Doğu'daki gezi yazıları kişisel olarak biraz daha ilgimi çekiyor gibi. Ancak bu tabii ki izafi bir durum. Her okura göre farklılık gösterebilir.
Peki, "Hoca'nın seyahatnamesini farklı kılan şey nedir?" derseniz, bir kere Hoca'nın kendisi ile alakalı demek lazım. Çünkü İlber Ortaylı çok önemli bir sosyal bilimcidir. Tarihçiliğinin yanı sıra seyyahlığı da var. Daha üniversite yıllarında -ki yani ta 60'larda 70'lerde... O coğrafyaları gezmeye başlamış bir adam. Yani biz Türklerin çok fazla seyahat etmediği, dış turizmin neredeyse olmadığı bir dönemde o, üniversite bursları ile trenlerle, İtalya'sından İspanya'sına kadar hatta Suriye, Irak gibi yerleri, daha o bakir zamanlarında dolaşmış. Zaten bunu biz Hoca'nın daha önce yayınlanan bir röportajlar kitabından biliyoruz. Mesela bugün Suriye'de o kadar çok şey yıkıldı, harap oldu ve yok oldu ki... Ancak Hoca buraları fi tarihte gezmiş, dolaşmış zaten...
Bu anlamda çabuk okunabilen bir kitap... Çoğu, köşe yazılarından derlenmiş gibi ve Hoca ile konuşulup, düzenlemiş.
İlber Ortaylı'nın kendine has hitabetinin yazıya dökülmüş halini görüyoruz. Dolayısıyla Hoca'yı sevenler onu takip edenler için güzel bir kitap olarak raflardaki yerini aldığını söylemek mümkün. Tabii, çok önemli tespitleri var. Altı çizilecek önemli satırlar var. Bu anlamda da yine kıymetli bir kitap...